Madde Bağımlılığı Nedir?
Madde Kullanım Bozuklukları İşaretleri Nelerdir?

Madde kullanımı ve bağımlılığı ülkemizde ve dünyada gittikçe yaygınlaşan bir sorun haline geliyor. Sevdiğimiz bir kişide veya kendimizde madde kötüye kullanımının işaretlerini tanımak ilk başta zor olabilir. Ancak, bağımlılık sürecini ve madde kullanımı nedeniyle insanların hayatlarının nasıl değişebileceğini anlamanıza yardımcı olacak kaynakları araştırmak ve bulmak, en iyi tedavi seçeneklerini bulmanın önemli bir parçasıdır.

​

Madde Kullanımının İşaret ve Belirtileri

Bu işaretleri bilmek, sevdiğimiz birinin madde kullanıp kullanmadığını ve bunun onları nasıl etkilediğini belirlemenize yardımcı olabilir.

​

Bir kişinin madde kullanırken veya bağımlılık yaşarken sergileyebileceği en yaygın işaretlerden bazıları şunlardır:

• Madde alma veya elde etme konusunda yoğun düşüncelere sahip olmak ve başka hiçbir şey düşünmemek

• Maddeye her gün, bazen günde birkaç kez özlem duyması

• Maddenin uzun bir süre boyunca daha fazla ve daha büyük miktarlarda kullanılması

• Maddenin ortak etkilerini hissetmek için maddeye daha fazla ihtiyaç duyma

• Maddenin parasını karşılayamamak ama yine de ona para harcamak

• Maddeyi almak için ne gerekiyorsa yapmak, para çalmak veya gizlice dışarı çıkmak gibi

• Maddenin sosyal, iş ve özel hayatınız üzerinde yarattığı olumsuz etkilerin farkına varmak, ancak yine de kullanmaya devam etmek

• Zamanın çoğunu madde almaya, kullanmaya ve bu döngüyü tekrar etmeye harcamak

 

Bir madde kullanım bozukluğunun sosyal ve davranışsal işaretleri şunları içerebilir:

• İşyerinde düşük performans göstermek ve işle ilgili yükümlülükleri yerine getirmemek

• Okul ödevlerini tamamlamakta zorlanmak ve notların düştüğünü görmek

• Kişisel ilişkilerdeki değişiklikler göstermek

• Faturaları ödeyememek veya kirayı ödeyememek gibi finansal zorluklar yaşamak

• Madde kullanırken diğer tehlikeli veya riskli faaliyetleri keşfetmek

• Daha fazla mahremiyete ihtiyaç duyma veya sosyal etkinlikleri atlama gibi davranış değişiklikleri

• Madde kullanımıyla karşılaşıldığında savunmacı olmak

 

Madde kullanımının fiziksel işaretleri şunları içerebilir:

• Giyim tarzı değişikliği, giyim kuşama özende düşüş veya hijyende zayıflamaya bağlı olarak yeni bir fiziksel görünüm sergilemek

• Öncekine kıyasla önemli ölçüde daha az enerjiye sahip olmak

• İştahta değişiklik veya önemli miktarda kilo kaybı gösterme

• Maddenin kullanımına son verirken yoksunluk belirtileri gösterme

• Kanlı gözlere sahip olmak, bitkin görünmek veya hasta bir cilt tonuna sahip olmak

 

Belirli Maddelerin Kullanım İşaretleri

Yukarıda sayılan genel belirtilere ek olarak farklı madde türlerine özgü ortaya çıkan belirtilerden bazıları şunlardır:

 

Uyarıcılar: Metamfetaminler, kokain, ecstasy ve nikotin bunlardandır. Burundan toz çekerek, hap alarak, sigara içerek veya iğne ile enjeksiyon yaparak kötüye kullanılabilirler. Uyarıcı kullanan kişiler davranış değişiklikleri, başıboş konuşmalar, paranoya veya saldırganlık sergileyebilir. Uyarıcı kullanan bir kişi ayrıca yüksek miktarda enerjiye, genişlemiş gözbebeklerine ve hızlı nefes almaya sahip olabilir. 

Esrar: Ot olarak da bilinen esrar öforiye neden olabilir, işitsel ve görsel algıları etkileyebilir, dengeyi etkileyebilir, iştahı artırabilir ve tepki sürelerini yavaşlatabilir. Esrar da paranoya duygularına neden olabilir. Esrar kullanan bir kişinin sakin bir tavrı ve kanlı gözleri olabilir. 

 

Benzodiazepinler ve barbitüratlar: Bu maddeler merkezi sinir sistemi depresanlarıdır ve uyku bozuklukları ve anksiyete tedavisine yardımcı olan sıkı kontrol altında kullanılabilen reçeteli ilaçlardır. Bu ilaçların kötüye kullanımı ciddi sorunlara neden olur ve bağımlılık yapar. Barbitüratlar tıpta o kadar yaygın değildir, ancak bu ilaçların yasa dışı kullanıldığında aşırı doz riski yüksektir. Benzodiazepinler, Xanax ve Valium gibi ilaçlar bunlardandır. Bu ilaçlardan herhangi birini kullanan kişiler depresif olabilir, dengesizlik veya baş dönmesi gösterebilir ve kafa karışıklığı duygularını ifade edebilir.

 

Opioidler: Bu maddeler, bazı reçeteli hapları veya eroin gibi yasa dışı maddeleri içinde bulundurur. Opioid kullanan kişiler yavaş tepki süreleri, ruh hali değişimleri, hafıza sorunları, yorgunluk veya sedasyon gösterecek ve konsantre olmakta zorluk çekeceklerdir.

 

Halüsinojenler: İki kategoriye ayrılabilir - PCP gibi dissosiyatif ilaçlar ve LSD gibi klasik halüsinojenler. Halüsinojen kullanan kişiler yorgun, endişeli olabilir veya sıkça mide bulantısı veya ruh hali değişiklikleri gösterebilir.

 

Kulüp uyuşturucuları: Kulüp uyuşturucularının yaygın türleri arasında GHB, ketamin ve ecstasy bulunur. Bu ilaçları kullanan kişiler genellikle sinirli görünür, baş dönmesi yaşar, aşırı terler, dişlerini sıkar, geveleyerek konuşur ve dengesi bozulur.

 

DİKKAT: Yukarıdaki belirtiler sadece madde kullanan kişide dışarıdan farkedilebilecek ip uçları niteliğindedir. Madde kullanımının kişinin hayatında yarattığı kısa ve uzun vadedeki olumsuz etkileri dışarıdan görülen belirtilerden farklı olarak oldukça şiddetli, çeşitli ve yaygındır.