Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) Nedir? Belirtileri ve Tedavisi

Obsesyonlar, kişinin elinde olmadan tekrarlayan, istenmeyen fakat kişinin zihninden uzaklaştıramadığı bu yüzden de yoğun şekilde rahatsızlık veren düşünceler, dürtüler veya zihinsel görüntülerdir. Obsesif düşüncelere toplum içinde takıntı da denilmektedir.

 

Kompulsiyonlar ise obsesif düşüncelerin yarattığı rahatsızlığı gidermek adına kişinin kendini yapmak zorunda hissettiği tekrarlayıcı davranışlar veya zihinsel eylemlerdir. Örneğin, kişinin bir yere dokunduğunda mikrop bulaştığı düşüncesi ve bu düşünceyi bir türlü zihninden atamaması bir obsesyon, ardından kendini sürekli el yıkamak zorunda hissederek defalarca el yıkaması ise bir kompulsiyondur. 

​

Obsesif-kompulsif bozuklukta (OKB) takıntılı düşünceler ve davranışlar kişinin günlük aktivitelerini ve sosyal ilişkilerini ciddi derecede zora sokar. Örneğin, kapıyı kilitleyip kilitlemediğinden veya ütüyü fişten çekip çekmediğinden emin olamayan bir kişi sürekli kontrol etme ihtiyacı duyduğundan defalarca eve geri dönmek zorunda kalıp işe geç kalabilir ve bu sırada önemli derecede kaygılı ve sıkıntılı hissedebilir. Kişinin takıntılı davranışı gerçekleştirmemesi onu şiddetli bir kaygı içine sokar.

 

Takıntılı davranışı yaptığında ise rahatlama hisseder fakat bu rahatlama hem takıntılı düşüncenin ve davranışın sıklığının hem de neden oldukları sıkıntının artmasına sebebiyet verir. Böylece rahatsızlık ilerlemiş olur. OKB rahatsızlığı olan bireyler takıntılı düşüncelerinin ve davranışlarının akla uygun olmadığını ve mantıksız olduğunu bilmelerine rağmen kendilerini düşünmekten ve yapmaktan alıkoyamayabilirler. Rahatsız edici düşünceleri sürekli olarak bastırmaya çalışmak ise kişinin sıkıntı düzeyini arttırır.  

​

Sık karşılaşılan obsesyonlar ve kompulsiyonlar şu şekilde sıralanabilir:

• Kirlilik ve bulaşma korkusu ve buna bağlı olarak uzun süren el yıkama, banyo yapma veya temizleme ritüelleri

• Tekrarlayıcı kontrol etme davranışları

• Uygunsuz yerlerde küfretme korkusu veya uygunsuz davranışlarda bulunma korkusu

• Kişinin bir yakınına zarar verdiği ile ilgili ısrarcı düşünceler veya zihinsel görüntüler

• Rahatsız edici ve ısrarcı cinsel düşünceler veya zihinsel görüntüler

• Kişinin dini inanışına karşı nitelikte olan ısrarcı düşünceler veya günah işleme korkusu 

• Sayı sayma, sıraya koyma, düzenleme vb. tekrarlayan davranışlar 

 

OKB hem yetişkinlerde hem de çocuk ve ergenlerde görülebilen bir rahatsızlıktır. Birçok psikolojik rahatsızlıkta olduğu gibi OKB de biyolojik, psikolojik ve sosyal birçok etmenin bileşimi sonucunda meydana gelebilir. Bireyin hayatı boyunca karşılaştığı stresli ve zorlayıcı yaşam olayları OKB’nin ortaya çıkmasını tetikleyebilirken belirtilerin sürmesine veya artmasına da neden olabilir.    

​

OKB tedavi edilebilen bir rahatsızlıktır. Özellikle Bilişsel-Davranışçı Psikoterapi ve gerektiğinde ilaç tedavisi oldukça başarılı sonuçlar verir. İleri seviyeli ve iyileşmeye dirençli durumlarda ise başvurulabilecek başka birtakım tıbbi yöntemler de mevcuttur.